Renta socjalna – ile wynosi, komu przysługuje?

Renta socjalna to świadczenie, które stanowi wsparcie dla osób w szczególnie trudnej sytuacji życiowej. W 2024 roku weszły w życie przepisy, które wprowadzają nowe świadczenie socjalne od państwa – tzw. świadczenie wspierające. Nowy zasiłek może mieć wpływ na wysokość podwyżek renty socjalnej. 

Komu przysługuje renta socjalna?

Renta socjalna przysługuje osobom, które nie mogą wykonywać pracy zarobkowej z powodu swojego stanu zdrowia, ale nie nabyły prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Osoba ubiegająca się o przyznanie renty nie musi więc wykazywać żadnego stażu pracy ani okresów opłacania składek ZUS. Konieczne jest jednak spełnienie określonych warunków, takich jak:

- ukończenie 18. roku życia,

- zaświadczenie lekarskie (wystawione przez lekarza orzecznika ZUS) o całkowitej niezdolności do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed 18. rokiem życia lub przed 25. rokiem życia (w przypadku osób uczących się) lub w trakcie nauki studiów doktoranckich, nauki w szkole doktorskiej albo aspirantury naukowej,

- brak ustalonego prawa do emerytury, uposażenia w stanie spoczynku, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty inwalidzkiej, renty strukturalnej, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, świadczenia o charakterze rentowym z zagranicy.

Jeżeli osoba ubiegająca się o rentę posiada prawo do choćby jednego z wyżej wymienionych świadczeń, nie otrzyma renty socjalnej. Dodatkowe warunki przy ubieganiu się o rentę muszą spełnić osoby posiadające nieruchomość rolną, osoby pobierające rentę rodzinną oraz cudzoziemcy. 

Komu nie przysługuje renta socjalna?

Renta socjalna nie przysługuje osobom, które nie spełniają jednego z powyższych warunków. Jest bowiem świadczeniem alternatywnym, mającym na celu wesprzeć osoby niepełnosprawne, znajdujące się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej z powodu braku prawa do innych świadczeń pieniężnych. Renta socjalna przyznawana jest wyłącznie osobie pełnoletniej, która nie mogła zdobyć wykształcenia z powodu stanu zdrowia. Nie jest to więc świadczenie przysługujące rodzicom dzieci niepełnosprawnych. 

Czy rentę socjalną można łączyć z rentą rodzinną?

Renta socjalna i renta rodzinna to dwa odrębne świadczenia. W przypadku zbiegu tych uprawnień kwota renty socjalnej może zostać pomniejszona w taki sposób, żeby suma obydwu świadczeń nie była wyższa niż 200 procent kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Jeżeli zaś kwota renty rodzinnej przekracza 200 procent kwoty najniższej renty, renta socjalna w ogóle nie przysługuje. 

Renta socjalna może zostać zmniejszona lub wstrzymana, jeśli świadczeniobiorca osiąga dochody. To, ile można dorobić do renty socjalnej, zostało ściśle określone w przepisach. ZUS zmniejszy rentę socjalną o kwotę przekroczenia, jeśli przychód świadczeniobiorcy będzie wyższy niż 70 procent przeciętnego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy. Jeśli przychód przekroczy 130 procent przeciętnego wynagrodzenia, wypłata renty zostanie całkowicie wstrzymana. Osoba pobierająca rentę socjalną ma obowiązek informowania ZUS-u o wszelkich zmianach w dochodach, które wpływają na wysokość świadczenia. Jeżeli ktoś otrzymał już rentę, która powinna zostać zmniejszona lub wstrzymana, będzie musiał ją zwrócić. 

Renta socjalna – wniosek 

Wniosek o rentę socjalną może złożyć zainteresowana osoba albo jej przedstawiciel ustawowy, np. rodzic lub opiekun prawny. Dokumenty można także złożyć przez pełnomocnika. Wniosek wystarczy pobrać i wypełnić w domu lub w placówce ZUS. Wniosek o rentę można również złożyć ustnie, odpowiadając na pytania urzędnika, który sporządza protokół. Wzór pisemnego wniosku znajduje się na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Oprócz wniosku na miejscu należy złożyć zaświadczenie o stanie zdrowia, które musi wystawić lekarz nie wcześniej niż miesiąc przed dniem złożenia wniosku. Osoby uczące się muszą posiadać dokumenty potwierdzające naukę w szkole lub na uczelni wyższej. 

Ile wynosi renta socjalna?

Wysokość renty socjalnej zmienia się co roku, ponieważ podlega waloryzacji, podobnie jak inne renty i emerytury. Od 1 marca 2023 roku renta socjalna wynosi 1588,44 zł brutto, czyli jest równa kwocie najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W 2024 roku kwota ta wzrośnie prawdopodobnie o 12,3 procent i wyniesie około 1784 zł. Warto wiedzieć, że od 1 stycznia weszło w życie nowe świadczenie dla osób niepełnosprawnych – tzw. świadczenie wspierające. Kwota tego świadczenia może wynieść od 40 % renty socjalnej aż do 220 %. Prawo do świadczenia oraz jego wysokość ustalane będą na podstawie poziomu potrzeby wsparcia osoby niepełnosprawnej. Wniosek o wydanie takiej decyzji trzeba będzie złożyć do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Świadczenie wspierające nie jest uzależnione od kryterium dochodowego. Osoby pobierające to świadczenie zachowują więc prawo do renty socjalnej oraz innych świadczeń przysługujących z tytułu niepełnosprawności.