Zasiłek dla bezrobotnych. Nowe stawki, zasady przyznawania

Zasiłek dla bezrobotnych to forma wsparcia dla osób, które tymczasowo pozostają bez pracy. Rok 2024 ma przynieść podwyżki tego świadczenia. W tym artykule przedstawiamy najważniejsze informacje związane z zasiłkiem dla bezrobotnych. Wyjaśniamy, jak ubiegać się o to świadczenie oraz na jaką kwotę zasiłku mogą liczyć świadczeniobiorcy w 2024 roku. 

Kto może otrzymać zasiłek dla bezrobotnych

Zasiłek dla bezrobotnych (Kuroniówka) to świadczenie, którego celem jest wsparcie osób znajdujących się tymczasowo bez pracy i aktywnie poszukujących zatrudnienia. Przyznanie świadczenia oraz kwota zasiłku zależą od wielu czynników. Zasiłek dla bezrobotnych przysługuje osobie, która zarejestrowała się w urzędzie pracy i nie otrzymała odpowiedniej propozycji zatrudnienia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, prac interwencyjnych itd. Osoba bezrobotna musi także spełnić warunki konieczne do otrzymania świadczenia. Zasiłek otrzyma bezrobotny, który przez okres minimum 365 dni (w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień rejestracji w urzędzie) był zatrudniony na umowę o pracę, umowę zlecenia lub odprowadzał składki na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Należy zaznaczyć, że przy ustalaniu prawa do zasiłku nie bierze się pod uwagę wymiaru czasu pracy, ale kwotę wynagrodzenia. Kwota ta musi być równa lub wyższa kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę, która od 1 stycznia 2024 roku wynosi 4242 złotych brutto, a od lipca 2024 roku wzrośnie do 4300 złotych brutto. O zasiłek może więc ubiegać się osoba zatrudniona na niepełny etat, musi jednak wykazać, że uzyskiwała wynagrodzenie co najmniej na poziomie płacy minimalnej i odprowadzała od niego składki. Jeżeli więc osoba pracująca w niepełnym wymiarze czasu otrzymywała wynagrodzenie niższe niż 4242 brutto, czas tej pracy nie będzie wliczał się do okresu zatrudnienia, na podstawie którego oblicza się prawo do zasiłku. 

Do tego okresu wliczają się natomiast okresy pobierania zasiłków chorobowych, macierzyńskich, wychowawczych oraz okres odbywania zasadniczej służby wojskowej. Są one traktowane jako zatrudnienie, dlatego bierze się je pod uwagę przy naliczaniu zasiłku dla bezrobotnych. Osoba zatrudniona na umowę o pracę powinna dostarczyć do urzędu świadectwo pracy, a osoba pracująca na umowie zlecenia – zaświadczenie z zakładu pracy o wysokości zarobków i odprowadzaniu składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy z uwzględnieniem poszczególnych miesięcy zatrudnienia. Osoba prowadząca działalność gospodarczą musi natomiast dostarczyć zaświadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o okresach opłacania składek na ubezpieczenie społeczne wraz ze wskazaniem podstawy wymiaru tych składek. 

Komu nie przysługuje zasiłek dla bezrobotnych?

Zasiłek dla bezrobotnych nie przysługuje osobom, które nie wykazały wymaganego przepisami okresu zatrudnienia i nie uzyskiwały dochodów na poziomie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę. Nie uzyskają zasiłku także osoby, które nie odprowadzały składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy. W takiej sytuacji znajdują się np. studenci, którzy są zwolnieni z obowiązku opłacania składek ZUS do ukończenia 26. roku życia. Ich okresy pracy na umowie zlecenia nie będą więc brane pod uwagę przy obliczaniu prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Jeżeli osoba zatrudniona była na umowę o pracę, jej status studenta nie ma znaczenia, ponieważ pracodawca ma obowiązek odprowadzania składek za wszystkich pracowników. Kuroniówka nie przysługuje także osobom, które otrzymały skierowanie na szkolenie, staż lub wykonywanie pracy, ale nie podjęły aktywności bez uzasadnionej przyczyny. Świadczenie nie zostanie przyznane osobom zwolnionym dyscyplinarnie (do 6 miesięcy przed rejestracją) i tym, które w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem rozwiązały stosunek pracy za wypowiedzeniem lub porozumieniem stron. O świadczenie nie mogą ubiegać się osoby odbywające płatną praktykę absolwencką, jeśli zarabiają więcej niż połowę minimalnej stawki za pracę. Kuroniówka nie przysługuje też bezrobotnym, którym wypłacono odszkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę. 

Jak już zostało wspomniane, staż pracy osoby bezrobotnej musi wynieść co najmniej 365 dni w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania w urzędzie pracy. Warto wiedzieć, jakie okresy przerwy od pracy nie wliczają się do tego czasu. Urząd pracy nie uwzględni okresu urlopu bezpłatnego, jeśli jego czas przekracza 30 dni ani dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Zasiłek dla bezrobotnych – wysokość

To, ile wynosi zasiłek dla bezrobotnych, zależy od stażu pracy osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia. Jeśli bezrobotny przepracował łącznie do 5 lat, zasiłek przysługuje w wysokości 80 procent świadczenia podstawowego. Jeśli ktoś przepracował od 5 do 20 lat, otrzyma zasiłek w wysokości 100 procent podstawy, a jeżeli pracował co najmniej 20 lat dostanie 120 procent tej kwoty. Podstawa zasiłku zmienia się co roku, jest waloryzowana zwykle 1 czerwca. Warto pamiętać, że pełna kwota zasiłku dla bezrobotnych przysługuje w pierwszych trzech miesiącach. W kolejnych miesiącach świadczenie zostaje obniżone. 100 procent zasiłku (przy stażu pracy od 5 do 20 lat) wynosi obecnie 1491,90 zł w okresie pierwszych trzech miesięcy. Zasiłek obniżony (dla tych, którzy pracowali nie dłużej niż 5 lat) wynosi 1193,60 zł, a zasiłek podwyższony – 1790,30 zł. Wysokość świadczenia zawsze podaje się w kwotach brutto. 

Jak długo można otrzymywać zasiłek dla bezrobotnych?

Zasiłek dla bezrobotnych można pobierać od 6 do maksymalnie 12 miesięcy. Okres pobierania świadczenia uzależniony od jest wysokości stopy bezrobocia w danym powiecie. Jeśli więc świadczeniobiorca mieszka w powiecie, w którym stopa bezrobocia nie przekracza 150 procent przeciętnej stopy bezrobocia (w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku), to zasiłek przyznawany jest na 180 dni. Zasiłek przyznawany przez rok przysługuje osobom, które mieszkały w pozostałych powiatach. Przez 365 dni świadczenie mogą pobierać także osoby powyżej 50. roku życia, mające co najmniej dwudziestoletni staż pracy oraz rodzice wychowujący samotnie dziecko poniżej 15 lat. Okres pobierania zasiłku może ulec skróceniu, np. jeśli bezrobotny podejmie zatrudnienie lub rozpocznie szkolenie lub wydłużeniu, jeśli świadczenie pobiera kobieta, która urodzi dziecko w czasie pobierania zasiłku. W takiej sytuacji okres przyznawania zasiłku wydłuża się czas, za który bezrobotnej przysługiwałby zasiłek macierzyński.