Ulgi i świadczenia dla rodziców – ile można dostać na dziecko?
19 STYCZEŃ 2024Podjęcie decyzji o rodzicielstwie wiąże się z wieloma wątpliwościami związanymi z koniecznością zapewnienia dziecku utrzymania. W ostatnich latach w Polsce pojawiło się wiele programów i świadczeń socjalnych, które mają pomóc młodych parom w łączeniu obowiązków rodzicielskich i pracy zawodowej. W tym artykule przedstawiamy listę najważniejszych ulg i świadczeń dla rodziców.
Jakie dodatki i ulgi dla rodziców?
Osoby, które zdecydują się na dziecko, mogą liczyć na pomoc państwa. Przysługuje im wiele świadczeń finansowych i uprawnień pracowniczych. Celem programów socjalnych skierowanych do rodziców jest nie tylko wsparcie finansowe rodziny, ale także umożliwienie młodym osobom łączenia pracy zawodowej z obowiązkami rodzicielskimi. Poniżej przedstawiamy listę świadczeń i omawiamy warunki, które trzeba spełnić, żeby się o nie ubiegać.
Zasiłek macierzyński i ojcowski
Zasiłek macierzyński to świadczenie pieniężne, które przysługuje za okres urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego. Za okres urlopu macierzyńskiego przysługuje pracownicy zasiłek macierzyński, który wynosi 100 procent podstawy wymiaru zasiłku. Z kolei za czas urlopu rodzicielskiego świadczenie to przysługuje w wysokości 70 procent podstawy wymiaru zasiłku. Matka może jednak złożyć wniosek (w nieprzekraczalnym terminie do 21 dni po porodzie), aby miesięczny zasiłek za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego wynosił 81,5 procent podstawy wymiaru składki. Zasiłek przysługuje wtedy w wysokości uśrednionej. Pracownica musi jednak wystąpić o urlop rodzicielski w pełnym wymiarze czasowym. W przypadku urlopu ojca dziecka, który ma do wykorzystania nieprzenoszalną część urlopu rodzicielskiego (9 tygodni), zasiłek będzie przyznawany w wysokości 70 procent podstawy wymiaru składki. Każdemu z rodziców przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego (z 41 tygodni ogółem) – prawa tego nie można przenieść na drugiego opiekuna. Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi przeciętne wynagrodzenie z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc niezdolności do pracy. Zasiłek ojcowski za okres urlopu ojcowskiego, który trwa nie dłużej niż 2 tygodnie (i tylko do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia), wynosi 100 procent podstawy wymiaru zasiłku.
Kosiniakowe
Kosiniakowe (świadczenie rodzicielskie) przysługuje osobom, które opiekują się małym dzieckiem, ale nie pobierają zasiłku macierzyńskiego ze względu na swoją sytuację zawodową. Jest to forma wsparcia studentów, osób bezrobotnych, pracujących na umowę o dzieło lub inną umowę cywilnoprawną, w ramach której nie odprowadza się składek na ubezpieczenie chorobowe. Świadczenie to przysługuje matce (lub ojcu, jeśli matka zdecyduje się na skrócenie czasu pobierania świadczenia i złoży odpowiedni wniosek) przez pierwszy rok życia dziecka, a więc nie dłużej niż 52 tygodnie. W przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie czas ten wydłuża się do 65 tygodni. Kwota świadczenia wynosi 1000 zł miesięcznie (kwota netto) i nie jest w żaden sposób uzależniona od dochodów rodziny. Świadczenie rodzicielskie nie przysługuje rodzinom, w których co najmniej jeden rodzic lub opiekun prawny otrzymuje zasiłek macierzyński. Prawo do świadczenia ustalane jest na wniosek, który należy złożyć do trzech miesięcy od dnia narodzin dziecka. Jeżeli wniosek wpłynie po terminie, prawo do świadczenia nalicza się od początku miesiąca, w którym wniosek trafił do urzędu. Wniosek można złożyć zarówno w formie elektronicznej poprzez portal rządowy Emp@tia, jak i w formie papierowej w siedzibie urzędu miasta, urzędu gminy lub w ośrodku pomocy społecznej.
Dodatek „za życiem”
Ustawa „za życiem” to potoczna nazwa ustawy, na podstawie której wprowadzono świadczenie pieniężne dla rodziców chorych i niepełnosprawnych dzieci. Dodatek ten przysługuje jednorazowo z tytułu urodzenia się dziecka z ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniem albo nieuleczalną chorobą, która zagraża życiu. O świadczenie może wystąpić rodzic lub prawny opiekun dziecka. Dodatek „za życiem” wynosi 4000 złotych i jest przyznawany niezależnie od kryterium dochodowego. Warunkiem wypłaty dodatku jest posiadanie przez dziecko zaświadczenia lekarskiego o nieodwracalnym upośledzeniu lub nieuleczalnej chorobie, które powstały przed urodzeniem albo w trakcie porodu. Zaświadczenie musi być wystawione przez lekarza specjalistę w dziedzinie ginekologii, perinatologii neonatologii, neurologii dziecięcej, kardiologii dziecięcej lub chirurgii dziecięcej. Żeby świadczenie zostało przyznane, matka musi posiadać zaświadczenie o przebywaniu pod opieką medyczną od 10. tygodnia ciąży do dnia porodu.
Becikowe
„Becikowe” to jednorazowa zapomoga przyznawana z tytułu urodzenia się dziecka, o którą mogą ubiegać się rodzice i opiekunowie prawni nowo narodzonego dziecka. Warunkiem przyznania świadczenia jest złożenie wniosku w ciągu 12 miesięcy od narodzin dziecka lub dnia objęcia opieki nad nim (w przypadku rodziców adopcyjnych i opiekunów prawnych). Jeśli wniosek wpłynie po terminie, świadczenie nie zostanie przyznane. Drugim warunkiem wypłaty „becikowego” jest posiadanie dochodu na osobę w rodzinie, który nie przekracza 1922 złotych netto miesięcznie. Matka musi ponadto posiadać zaświadczenie lekarskie o pozostawaniu pod opieką medyczną od 10. tygodnia ciąży do dnia porodu. Osoba, która samotnie wychowuje dziecko, otrzyma świadczenie tylko wtedy, gdy zostały ustalone alimenty od drugiego rodzica. „Becikowe” wynosi 1000 złotych i jest przyznawane jednorazowo.
800 plus
„Rodzina 500 plus” to najpopularniejsze świadczenie pieniężne przysługujące rodzicom. Jest przyznawane na każde dziecko do czasu ukończenia przez nie 18. roku życia. Przysługuje wszystkim rodzinom niezależnie od kryterium dochodowego i stanu cywilnego rodziców. Od 1 stycznia 2024 roku świadczenie wynosi 800 złotych. Żeby uzyskać „800 plus”, należy złożyć o nie wniosek za pośrednictwem wspomnianego już portalu rządowego Emp@tia, Platformy Usług Elektronicznych ZUS lub przez bankowość elektroniczną (jeśli bank posiada taką usługę). Warto wiedzieć, że świadczenie to może przysługiwać obojgu rodzicom po połowie, jeśli sprawują orzeczoną przez sąd opiekę naprzemienną. W takiej sytuacji obydwoje rodzice muszą złożyć wniosek o 800 plus. O przyznanie świadczenia mogą ubiegać się także obywatele Ukrainy, którzy przebywają w Polsce wraz z dziećmi w związku z toczącą się wojną.
Zasiłek rodzinny
Zasiłek rodzinny to forma wsparcia rodzin, w których miesięczny dochód na osobę nie przekracza kwoty 674 zł (lub 764 zł, jeśli członkiem rodziny jest dziecko orzeczeniem o niepełnosprawności). Kwota zasiłku wynosi miesięcznie 95 złotych na dziecko do ukończenia 5. roku życia, 124 złote na dziecko od 5 do 18 lat i 135 zł na dziecko od 18 do 24 lat. O przyznanie zasiłku rodzinnego mogą ubiegać się nie tylko rodzice czy opiekunowie prawni, ale także pełnoletnie osoby uczące się, których rodzice zmarli. Przekroczenie przez rodzinę kryterium dochodowego nie musi oznaczać wykluczenia jej z programu. W takiej sytuacji rodzina może otrzymać świadczenie pomniejszone o kwotę przekroczenia kryterium dochodowego.
Ulga prorodzinna i zerowy PIT
Ulga prorodzinna to odliczenie podatkowe, o które mogą starać się rodzice dzieci uczących się do ukończenia przez nie 25. roku życia. Ulga przysługuje miesięcznie w wysokości 92,67 zł na pierwsze i drugie dziecko, 166,67 zł na trzecie dziecko oraz 225 zł na czwarte i kolejne dziecko. Uprawnione do ulgi są tylko te małżeństwa, których dochód nie przekroczył 112 tysięcy złotych w roku podatkowym. W przypadku rodzica samotnie wychowującego dziecko limit ten wynosi 56 tysięcy złotych. Z ulgi nie mogą skorzystać osoby, które osiągają wyłącznie dochody opodatkowane podatkiem liniowym lub ryczałtem ewidencjonowanym. Szczególna ulga podatkowa przysługuje rodzinom wielodzietnym, wychowującym co najmniej czwórkę dzieci. Ulga polega na zwolnieniu od podatku dochodowego przychodów do kwoty 85,528 złotych, które zostały uzyskane z pracy lub umowy zlecenia.
Dofinansowanie żłobka i Rodzinny Kapitał Opiekuńczy
Dofinansowanie żłobka wynosi maksymalnie 400 złotych na jedno dziecko i nie może wynosić więcej niż wysokość opłaty, którą rodzice ponoszą za pobyt dziecka w placówce opiekuńczej. Świadczenie to przysługuje na wniosek, który składa się w formie elektronicznej. Rodzinny Kapitał Opiekuńczy (RKO) to z kolei świadczenie pieniężne, które można otrzymać na dziecko w wieku od 12. do 35. miesiąca życia. Kwota świadczenia wynosi do 12 tysięcy złotych na drugie i kolejne dziecko i nie zależy od dochodu rodziny. Rodzice mogą zdecydować, w jakich transzach będzie wypłacane świadczenie. Można np. otrzymywać 1000 zł przez 12 miesięcy lub 500 zł przez 24 miesiące. Rodzinny Kapitał Opiekuńczy i dopłata do żłobka to świadczenia, które nie przysługują jednocześnie. Dofinansowanie do żłobka lub dziennego opiekuna można więc otrzymać tylko na pierwsze i jedyne dziecko w rodzinie lub na pierwsze dziecko z rodziny, której kolejny potomek jest objęty RKO.
„Babciowe”
„Babciowe” ma wynieść 1500 złotych miesięcznie. Będzie przysługiwało matkom, które po urodzeniu dziecka powrócą do pracy zawodowej. Kolejnym kryterium są dochody na poziomie minimum najniższej krajowej, która od stycznia 2024 wynosi 4242 zł brutto. „Babciowe” ma być wypłacane do ukończenia przez dziecko 3. roku życia. Na razie nie wiadomo, jednak kiedy projekt wejdzie w życie.
Zasiłek chorobowy to jedno z uprawnień pracowniczych, przysługujących osobom ubezpieczonym, które stały się niezdolne do pracy z powodu...
Dodatek osłonowy to świadczenie pieniężne, którego celem jest zrekompensowanie Polakom wysokich cen energii, gazu i żywności. W 2024...
Dodatek pielęgnacyjny to świadczenie przysługujące osobom niezdolnym do samodzielnej egzystencji. Jest to jeden z dodatków, który można...
Mały ZUS Plus to program skierowany do osób prowadzących własną działalność gospodarczą. Jest to rodzaj ulgi podatkowej, która...
Renta socjalna to świadczenie, które stanowi wsparcie dla osób w szczególnie trudnej sytuacji życiowej. W 2024 roku weszły w życie...
pn | wt | śr | cz | pt | so | n |
---|---|---|---|---|---|---|
28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 |
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 1 |
2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |